Het hooggevoelige kind

Er wordt gezegd dat 20% van de mensen hooggevoelig is. Zelf vermoed ik dat het aantal hoger ligt, maar dat het bij lange na niet altijd wordt (h)erkend en er een ander ‘label’ aan gehangen wordt; bijvoorbeeld ADHD en/of Autisme naar gelang de karaktereigenschappen. Hooggevoeligheid kan door mensen dan ook als nadelig worden ervaren omdat het voor hen als een last voelt aangezien het voor belemmeringen in het leven zorgt.

Hooggevoelige mensen hebben een intensere beleving en hun waarneming is vaak gedetailleerder. Dit komt doordat hun ‘systeem’ of zenuwstelsel gevoeliger staat afgesteld; de prikkels worden subtieler en intenser waargenomen en daardoor als zodanig verwerkt. Hun zintuigen staan op scherp en ze merken alles op. Zo vallen kleine dingen hen sneller op en ze kunnen daar ook zeer geraakt door worden. Daardoor kunnen ze helemaal opgaan in bijvoorbeeld muziek, kunst en/of de natuur. Ook kunnen ze emoties van anderen feilloos aanvoelen. Naast woorden lezen ze ook energie, gemoedstoestanden en lichaamstaal.

Meestal zijn ze zorgzaam, plichtsgetrouw en perfectionistisch. Daarnaast zijn ze gevoelig voor burn-out omdat ze zichzelf kunnen verliezen wanneer ze zich geven aan een persoon, opdracht en/of doel. Voor een hooggevoelige is het belangrijk om te leren hoe die met zijn gevoeligheid kan omgaan.

Ondanks dat er de laatste decennia steeds meer aandacht aan hooggevoeligheid wordt geschonken, blijft het veelal toch in de taboesfeer hangen. Althans, dat is iets wat ikzelf heb ervaren toen mijn oudste, tevens hooggevoelige, zoon jonger was. Mede om die reden heb ik het duoboek ‘Kind van de Nieuwe Tijd’ geschreven.

Men spreekt ook wel van HSP
dat staat voor ‘hoogsensitief persoon’ of ‘hoogsensitieve persoonlijkheid’.

Bij een hooggevoelig kind spreek men soms ook wel van een ‘hoogsensitief kind’ of HSK. Hooggevoelige kinderen zijn ‘anders’. Door hun omgeving kunnen ze soms als overgevoelig of lastig bestempeld worden. Dit naar gelang hoe de hooggevoeligheid tot uiting komt middels het gedrag. Het omgaan met een hooggevoelig kind gaat vaak anders dan bij andere kinderen. Het opvoeden van een hooggevoelig kind kan dan ook een ware uitdaging zijn. Zeker als het ook nog eens ‘strong-willed’ is; oftewel een sterke eigen wil. Het weet wat het wel en, vooral ook, wat het niet wil. Het heeft veelal een zeer sterk rechtvaardigheidsgevoel en doet daarom niet zomaar wat een ander zegt. Het moet er écht zelf van overtuigd zijn en het dient dan ook van binnenuit gevoeld te worden door het kind. Onverwachte veranderingen worden vaak niet toegejuicht, tenzij het kind het zelf wil. Een hooggevoelig kind kan een dwingend karakter hebben. De woede aanvallen, driftbuien en de aandacht dat het kind vraagt, kosten de ouders veel energie.
Daarnaast kun je niet zelden, als ouders, te horen krijgen dat er van alles mis is aan je kind en dat het zich niet goed ontwikkelt. Mede daardoor (?) zijn ouders veelal, meer dan bij andere kinderen, bezig met beschermen en ondersteunen. Daar is overigens niks mis mee want hooggevoelige kinderen mogen er ook gewoon zijn en meestal komen ze prima op hun pootjes terecht. Op veel scholen is er helaas (nog) weinig oog voor de behoeften van (hoog)gevoelige kinderen. En dat terwijl je er vanuit mag gaan dat minimaal 1 op de 5 kinderen hooggevoelig is! Mogelijk wordt er gezegd dat het kind een probleem heeft terwijl de ouders het gevoel hebben dat dat wel meevalt. Als ouders ben je ervan overtuigd dat het gedrag dat als probleem bestempeld wordt door overprikkeling komt en afhankelijk is van de situatie.

Het is zaak te allen tijde naar je eigen kind te kijken en te luisteren naar je intuïtie! Als ouder ken je jouw kind het beste!

Twijfel je? Kijk of je iets uit onderstaand rijtje herkent:

– Je hebt altijd al geweten dat je kind (hoog)gevoelig is en dat het extra steun nodig heeft

– Er wordt gezegd dat je kind angstig, overgevoelig, (te) verlegen of (te) emotioneel is

– Je hebt het gevoel dat je kind ‘anders’ is maar niet dat er iets mis is

– Iemand heeft tegen je gezegd dat je kind een ‘nieuwetijdskind’ is (al heb je wellicht geen idee wat dat betekent)

– Jouw kind is (in vergelijking tot andere kinderen) gevoeliger voor geluid, felle lichten, kriebelig materiaal (naden in sokken of kledingmerkjes tegen zijn/haar huid), dingetjes in het eten (structuur van het eten), rommel, chaos o.i.d.

– Jouw kind schrikt sneller, raakt sneller in paniek, heeft (meer) moeite met verrassingen en veranderingen

– Jouw kind raakt gemakkelijk overstuur, geïrriteerd, oververmoeid, en geprikkeld in/na situaties waarbij er veel op hem/haar afkomt (bijvoorbeeld op school of een feestje)

– Jouw kind vermijdt liever drukke situaties en als ze onvermijdbaar zijn, put het je kind uit

– Jouw kind heeft meer tijd nodig om aan nieuwe situaties te wennen of om bij te tanken

– Je hebt het gevoel dat jouw kind sterk reageert op je eigen stemmingen of die van anderen (door het over te nemen of juist te willen helpen)

– Jouw kind is creatief, lijkt al een sterke intuïtie te hebben en/of het stelt veel (diepzinnige) vragen

Wanneer je jouw kind herkent in een aantal van de genoemde punten, dan is het waarschijnlijk hooggevoelig. Hooggevoelige kinderen zijn echter niet allemaal gelijk. Er zitten verschillen in de mate van gevoeligheid en ook waarvoor ze gevoelig zijn. Nogmaals, luister vooral naar je eigen intuïtie! Meestal weet je als ouder wel dat je kind hooggevoelig is. Je hebt al vroeg geleerd dat je kind gevoelig is en extra steun van jou nodig heeft. Je weet dat je het soms moet helpen tot rust te komen. Je hebt geleerd dat je hem/haar voorzichtiger moet benaderen dan andere kinderen. Je houdt rekening met het feit dat je kind genoeg rust krijgt. Je helpt je kind zich staande te houden in stressvolle situaties. Je bereidt je kind voor op veranderingen en zorgt dat het niet voor grote verrassingen komt te staan, om maar eens wat te noemen.

“Het vroegtijdig (h)erkennen van hooggevoeligheid in de kindertijd,
is van groot belang om disbalans op latere leeftijd te voorkomen.”

Nog een paar ‘kenmerken’ voor een hooggevoelig kind:

Je kind:

– heeft als baby zijnde veel gehuild of was een ‘klassieke’ huilbaby

– leert meer van een vriendelijke terechtwijzing dan van een strenge straf

– lijkt je gedachten te kunnen lezen

– gebruikt moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd

– ruikt elk (vreemd) geurtje

– lijkt zeer intuïtief

– is moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag

– wil zich omkleden als zijn/haar kleding vies, nat of zanderig is geworden

– kan zeer gevoelig voor pijn zijn

– kan slecht tegen een luidruchtige omgeving

– heeft oog voor detail (iets dat van plaats is veranderd, een verandering in iemands uiterlijk etc.)

– kijkt eerst of het veilig is alvorens ergens in/op te klimmen

– presteert het best wanneer er geen vreemden bij zijn of als er niemand meekijkt

– beleeft de dingen intensief

– heeft een motorische achterstand (gehad); vooral de grove motoriek speelt daarbij een rol

Als ouder van een hooggevoelig kind, heb je de taak het kind te leren omgaan met deze eigenschap. Meer dan andere kinderen, hebben hooggevoelige kinderen begeleiding van volwassenen nodig bij het opgroeien. Ze onderpresteren onder druk en tegelijkertijd voelen ze zich snel(ler) onder druk gezet. Veel hooggevoelige kinderen vinden sociale situaties op school dan ook zo moeilijk dat het hun ontwikkeling belemmert. Omdat ze in sociale situaties vaak overprikkeld raken, komen ze nogal eens onvoldoende toe aan experimenteren op sociaal gebied. Over het algemeen hebben ze een emotionelere natuur dan andere kinderen, waardoor ze een groter risico lopen om sociaal-emotioneel achterop te raken. Ouders maken zich dan (terecht) zorgen op dit vlak.

Ze beleven alles wat er om hen heen gebeurt intenser dan andere kinderen. Ze schrikken sneller, zijn sneller geïrriteerd en kunnen zich extreem druk maken over details die een ander niet eens opmerkt. Ze winden zich bijvoorbeeld op als iets niet precies gaat zoals het volgens hen hoort te gaan en hebben soms hele rituelen die afgewerkt moeten worden. Ze proberen op die manier grip te krijgen op de wereld die hen overweldigt.

Meestal hebben ze een diep gevoelsleven voor hun leeftijd. Ze zijn zich scherper bewust van emoties en gevoelens van anderen. Ze kunnen op jonge leeftijd nadenken over levensvragen en hebben vaak een sterke fantasie. In het algemeen kun je zeggen dat hooggevoelige kinderen hierdoor sneller en heftiger overprikkeld raken door alles wat er thuis of elders op hen af komt. Sommige reageren heftig emotioneel, theatraal of agressief. Anderen klappen totaal dicht en kunnen niets meer (verlegen, geremd). Weer anderen lijken juist continu de overprikkeling op zoeken waardoor ze slordig, rusteloos en chaotisch worden. Ze zijn ook sneller angstig. Vooral als ze overprikkeld zijn, kunnen ze volledig blokkeren of zelfs paniekerig worden in bepaalde situaties. Echter, als het kind voldoende grip op de ‘enge’ situatie heeft of zich gesteund weet door de omgeving, verdwijnen hun angsten meestal.

Bijna alle hooggevoelige kinderen hebben een probleem met aandacht. Ze zijn snel afgeleid. Doordat ze veel dingen opmerken, is het moeilijk kiezen wat (als eerste) hun aandacht krijgt. In gedachten zijn ze vaak met zoveel dingen tegelijk bezig waardoor hetgeen ze aan het doen zijn niet af komt. Op andere momenten kunnen ze juist extreem geconcentreerd met iets bezig zijn. Ze hebben dan ook geen concentratiestoornis maar moeite met de aandacht te verdelen en daarbij prioriteiten te stellen. Mede daardoor hebben ze een (te) laag werktempo op school of worden ze (te) dromerig genoemd. Meestal hebben ze een rijke fantasie waarin ze helemaal kunnen opgaan. Ze zijn snel afgeleid door hun innerlijke wereld. In hoeverre een kind kan leren onder druk te presteren, sneller door te werken of iets te doen wat niet hun interesse heeft, hangt samen met andere karaktereigenschappen zoals het doorzettingsvermogen.

Kinderen groeien op in een maatschappij waarin hoge eisen aan hen worden gesteld. Op jonge leeftijd moeten zij allerlei testen ondergaan en wordt er precies bijgehouden hoe het zich ontwikkelt. Zodra een kind niet aan het ‘normale’ beeld voldoet, loopt het risico een label opgeprikt te krijgen. Te denken valt aan ‘leer- en/of gedragsstoornissen’ , ‘AD(H)D’, ‘autisme’,

Zelf ben ik er van overtuigd dat dit vaker gebeurt dan je zo op het eerst gezicht zou denken. Echter hooggevoeligheid is geen afwijking. Hooggevoelige kinderen (en hooggevoelige volwassenen ook) kunnen wel gedrag vertonen wat lijkt op een stoornis, maar nooit doorlopend en alleen wanneer ze overprikkeld zijn. Bij langdurige, chronische overprikkeling kan overigens wel een stoornis ontstaan. Het is daarom zaak om hooggevoeligheid al op jonge leeftijd te (h)erkennen. Dit voorkomt problemen op latere leeftijd.

Hooggevoelige kinderen hebben onderling uiteraard ook veel verschillen. Andere karaktereigenschappen, het temperament en eerdere ervaringen spelen daarin en belangrijke rol. Het ene kind wordt teruggetrokken en durft weinig. Het andere kind lijkt verslaafd te raken aan overprikkeling. Vooral ervaringen die hooggevoelige kinderen hebben waarbij ze overprikkeld waren, maken veel indruk, en zijn daarom zeer vormend in de ontwikkeling van hun karakter en zelfbeeld. Als dit voornamelijk negatieve ervaringen zijn, dreigt de balans bij deze kinderen vaak door te slaan naar de negatieve kant en worden ze bijvoorbeeld angstig of geremd. Daarbij hebben ze ook nog de natuurlijke neiging erg kritisch ten opzichte van zichzelf te zijn wat de eigenwaarde niet ten goede komt. Als gevolg hiervan hebben ze vaker een negatief zelfbeeld. Zeker in vergelijking met hun leeftijdsgenootjes, die zichzelf gemiddeld juist overschatten.

Tot slot

Er zijn evenveel hooggevoelige jongens als meisjes. Wel uiten jongens overprikkeling vaker door middel van agressief en/of druk gedrag. Meisjes huilen vaker of vertonen extreem aanpassingsgedrag en/of doen zich ‘verlegen’ voor. Ook culturele aspecten spelen een rol. In onze westerse maatschappij wordt gevoeligheid vaker als zwak beschouwd. Dit speelt vooral bij jongens die om deze reden eerder risico lopen om gepest te worden.

Hooggevoeligheid is voor een deel erfelijk. Ben je zelf hooggevoelig, dan is de kans groot dat je kinderen het ook zijn. Andersom, als je kind hooggevoelig blijkt, ben jij en/of je partner het mogelijk ook. Vaak heb je dan tussen (groot) ouders, ooms en tantes ook hooggevoelige personen zitten.

Het is dan ook geen nieuw verschijnsel.

Voor meer informatie en concrete handvatten,
verwijs ik je door naar het duoboek ‘Kind van de Nieuwe Tijd’:

In het eerste boek geef ik een inkijk in mijn jarenlange zoektocht naar wat mijn oudste zoon mankeerde. Direct na zijn geboorte voelde ik dat er meer was dan alleen het krijgen van dit ‘bijzondere’ kind. Mijn zoon huilde veel en was ‘anders’. Naarmate hij ouder werd, ontdekte ik steeds meer hooggevoelige eigenschappen bij hem, al kon ik deze nergens concreet aan toeschrijven. Daarnaast bleek het voor mijn omgeving onbekend terrein én taboe te zijn. Men kon niet vermoeden wat het opvoeden van onze zoon met zich meebracht en wat dit met mij én mijn gezin deed. Toen hij vier jaar was ‘bevestigde’ een medium dat hij hooggevoelig is en over paranormale eigenschappen beschikt. Er ging een nieuwe wereld voor mij open en ik was vastbesloten hem te helpen.

In dit tweede boek geef ik een inkijk in het proces waarin ik terecht kwam, nadat ik van een medium kreeg ‘bevestigd’ dat mijn zoon hooggevoelig is en over paranormale eigenschappen beschikt. Ik verdiepte me in deze materie en (her)ontdekte daarmee mijn eigen hooggevoelige eigenschappen. Zo kwam ik erachter wat er bij mijn zoon speelde en waarom hij deed zoals hij deed. Nadat mijn moeder plotseling overleed, kreeg mijn leven een wending. Ik merkte dat mijn bewust-zijn zich verruimde en ervoer een spiritueel ontwaken. Met vallen en opstaan leerde ik met de eigenschappen van mijn zoon omgaan en kwam ik tevens dichter bij mezelf. Ik ervoer dat hij met een reden in mijn leven was gekomen. Hij bleek een kind van de Nieuwe Tijd.

Deze boeken zijn zowel bij mij als bij Uitgeverij Obeliskboeken te bestellen,
als ook in elke (online) boekhandel te verkrijgen.